خبرگزاری هرانا ـ سد گتوند با اهداف مختلفی از جمله تامین انرژی، کنترل سیلاب و تنظیم آب کشاورزی پایین‌دست ساخته شده است، اما با شور شدن آب مخزن به دلیل وجود گنبد نمکی در محدوده آبگیری، این اهداف تحت‌الشعاع قرار گرفت و شوری آب خسارت هایی به زمین‌های کشاورزی وارد کرد.
به گزارش خبرگزاری هرانا به نقل از همشهری، در صورت ادامه این روند و رسیدن نمک به توربین‌ها این سد همه کارکردهای خود از جمله تامین انرژی را نیز از دست خواهد داد. با توجه به حساسیت موضوع، نشست‌هایی در این زمینه برگزار می‌شود که شرح اولین جلسه از این نشست‌ها را در ادامه می خوانید.
برگزاری سلسله نشست ها درباره سد گتوند
فعال اجتماعی و از مسئولان برگزاری نشست «بررسی آثار زیانبار زیست‌محیطی سد گتوند بر اقلیم خوزستان» به همشهری گفت: “وضعیت محیط‌زیست خوزستان به ویژه موضوع انتقال آب و سد گتوند بحرانی‌است و از این رو قرار است سلسه نشست‌هایی در این باره در خانه کارگر خوزستان برگزار شود”.
«حسین شکیبا» با اشاره به حساسیت موضوع سد گتوند بیان کرد: “اولین جلسه از این سلسله نشست‌ها با حضور «مهدی قمشی» عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز و مشاور استاندار خوزستان در امور صیانت از منابع آب برگزار شد. در نشست بعدی قرار است خسارت فراوان سد گتوند به کشاورزی خوزستان با حضور مدیر کل جهاد کشاورزی استان و ۲ کارشناس کشاورزی بررسی شود”.
شکیبا همچنین اظهار کرد: “با توجه به اهمیت محیط‌زیست همه اقشار، نهادها و مردم باید توجه ویژه‌ای به این موضوع داشته باشند. زیرا بحران محیط‌زیست بر جنبه‌های مختلف زندگی از جمله کشاورزی تاثیر نامطلوب می‌گذارد و آسیب سد گتوند نیز به این بخش قابل تأمل و بررسی است. زیرا خوزستان همیشه یکی از قطب‌های کشاورزی محسوب می شود”.
جانمایی اشتباه سد
مشاور استاندار در امور صیانت از منابع آب نیز در نشست برگزار شده گفت: “شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران به جای ساخت ۳ سد می‌خواست یک سد مخزنی بسازد و با مطالعات اشتباه بین ۳ نقطه مکانی را که امکان جمع شدن حجم بیشتری از آب در آن وجود داشت، برای ساخت سد انتخاب کرد که این نقطه به دلیل وجود گنبد نمکی مناسب نبود و قطعا اگر یکی از ۲ نقطه دیگر انتخاب می‌شد، مشکل امروز را شاهد نبودیم”.
«مهدی قمشی» با اشاره به مهلت ۳ ماهه برای ارائه راه‌حل علاج‌بخشی سد گتوند بیان کرد: “یک گروه برای این کار انتخاب شده است که قرار بود دانشگاه آب چمران اهواز نیز در این تیم حضور داشته باشد، اما در نهایت این دانشگاه در جلسه های بررسی شرکت داده نشد”.
به گفته وی، ۵ راه‌حل برای علاج‌بخشی این سد ارائه شد که شامل ایجاد حوضچه‌های تبخیری (اولین پیشنهاد)، مدیریت مخزن، انتقال به خلیج‌فارس (به دلیل مشکلات زیست‌محیطی که ایجاد می‌کرد، رد شد)، وای‌پس سد یا همان انحراف رودخانه از بالادست (این پیشنهاد حذف شد زیرا هزینه بالایی داشت و نتیجه آن مشخص نبود) و فلشینگ یا شست‌وشوی مخزن (این پیشنهاد نیز رد شد) بود.
مدیریت مخزن سد، راه‌حل نامناسب
قمشی با رد مدیریت مخزن به عنوان یک راه‌حل افزود: “مدیریت مخزن در واقع فرار از راه‌حل بود، اما دولت از آن فقط به دلیل کم‌هزینه بودن استقبال کرد و با وجود این که به عنوان دومین راه‌حل مطرح شده بود، به عنوان راه‌حل اول در نظر گرفته شد. کارشناسان، مدیریت مخزن را به عنوان راه‌حل نمی‌پذیرند. زیرا این طرح یعنی وضعیت کارون و EC خروجی بدون تغییر باقی بماند. وی درباره روند ساخت سد گتوند بیان کرد: در طراحی سد اشکالاتی وجود داشت و به همین دلیل کار متوقف و به شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس سپرده شد. این شرکت باید مطالعات شرکت قبلی را بازبینی می‌کرد، اما متاسفانه این بازبینی انجام نشد و مطالعات زمین‌شناسی به درستی صورت نگرفت”.
بی توجهی به هشدارها
مشاور استاندار در امور صیانت از منابع آب در بخش دیگری از سخنان خود درباره عملکرد شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس درباره سد گتوند گفت: “این شرکت بازبینی مطالعات سد را به درستی انجام نداد”.
وی افزود: “توده گچساران توده ای نمکی است و حدود ۴ کیلومتر عمق دارد و به نام توده عنبل معروف است که در روند ساخت سد، خطر آن در نظر گرفته نشد. این توده دارای حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد نمک و گچ است و پس از تذکر یکی از استادان زمین‌شناسی دانشگاه چمران به مدیرعامل سازمان آب‌وبرق خوزستان در این باره، این سازمان نامه ای به وزارت نیرو فرستاد که این وزارتخانه در ابتدا پاسخی نداد و بعد از مدت‌ها تاکید کرد که بر اساس بررسی انجام شده توده نمکی وجود ندارد، در حالی که در آن زمان فقط حدود ۳۰ درصد از کار سد انجام شده بود”.
قمشی ادامه داد: “سال ۸۵ مدیرعامل سازمان آب‌وبرق خوزستان بار دیگر پیگیر موضوع توده نمکی شد تا این که بالاخره شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس وجود توده نمکی را تایید کرد، اما آن را بی‌خطر دانست و تاکید کرد نمک با آب مخلوط نخواهد شد. پس از آن چند مشاور دانمارکی، ایرانی و خارجی مطالعه دقیقی در این باره انجام دادند و اعلام کردند این توده ممکن است بحران‌ساز شود”.
این مقام مسئول افزود: “پس از تکمیل پروژه کارشناسان تاکید کردند سد نباید آبگیری شود تا در تماس با توده عنبل قرار نگیرد. اما برای چاره‌جویی مقداری خاک روی توده عنبل چیده شد تا از نفوذ نمک در آب جلوگیری کند که به محض آبگیری همه خاک های پوشاننده از بین رفت”.
افتتاح سد با وجود مخالفت کارشناسان
این استاد دانشگاه با اشاره به اعتراض های صورت گرفته درباره افتتاح سد گتوند بیان کرد: “با همه مخالفت‌ها این سد افتتاح و بلافاصله پس از بهره برداری، ماجرای شور شدن آب نیز آغاز شد. در حدود ۳۰ متر از آب نمک شور ذخیره شده است و ۲۵۰ میلیون مترمکعب از آب مخزن شوری بالا دارد. وی افزود: از مرداد سال ۹۰ که پروژه آبگیری شد تا اسفند سال ۹۰ حدود ۳ میلیون تن نمک در مخزن سد گتوند ذخیره شده بود که سال به سال بیشتر شد تا این که خرداد امسال حدود ۹/۳ میلیون تن نمک در مخزن سد گتوند ذخیره شد و امروز حدود ۲۵۰ میلیون مترمکعب از آب مخزن، شوری بالا دارد”.
قمشی همچنین درباره نگرانی کارشناسان درباره رسیدن شوری به دریچه‌های توربین‌ها اظهار کرد: “مقدار شوری آب حدود ۵۰۰ میکروموس افزایش داشته است. EC شوری آب در اهواز ۲ هزار و ۵۰۰ است که امسال به ۲ هزار و ۷۰۰ نیز رسیده است”.
وی جانمایی بدون مطالعه گسل و در نظر نگرفتن توده عنبل، متوقف نشدن طرح بعد از ایجاد مشکل توده عنبل و آبگیری بدون چاره‌اندیشی برای توده را از اشتباه های صورت گرفته در پروژه سد گتوند دانست و گفت: “بهتر بود طرح در همان زمان که خطرتوده عنبل روشن شده بود، متوقف می شد. زیرا هزینه‌های جبران خسارت آن بسیار بیشتر است و از سویی اثربخشی آن‌ها قطعی نیست”.
به گفته وی، توده عنبل از نظر زمین‌شناسی حجمی بین ۲۰ تا ۵۰ میلیون مترمکعب نمک دارد و وزن آن حدود ۴۰ تا ۱۲۰ میلیون تن است.
خطر شوری آب آشامیدنی
مشاور استاندار در امور صیانت از منابع آب درباره میزان نمک حل شده در اثر ساخت سد گتوند در هر سال نیز اظهار کرد: “سالانه ۳ تا ۴ میلیون تن نمک در آب حل می شود و در این شرایط ۴۰ میلیون تن نمک بین ۱۲ تا ۱۵ سال در آب حل خواهد شد که اگر چاره‌ای برای این اتفاق اندیشیده شود، نمک پشت مخزن می‌ماند، در غیر این صورت وارد آب آشامیدنی مردم و زمین‌های کشاورزی خواهد شد”.
وی افزود: “از زمان افتتاح سد گتوند حداقل ۲۰ میلیون تن نمک در آب حل شده و ۹/۳ میلیون تن نیز پشت مخزن سد است. هنگامی که خطر سد گتوند علنی شد، دولت و شورای عالی آب تشکیل جلسه دادند و شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران گزارش داد شوری آب ۵ هزار میکروموس است، اما من این گزارش را نادرست دانستم و اعلام کردم شوری تا ۱۸۰ هزار میکروموس هم می‌رسد”.
گتوند، دیگر بی عیب نمی شود
وی اظهار کرد: “این سد دیگر یک سد بی‌عیب نمی‌شود و راه‌حل‌ها فقط مشکلات آن را کم می‌کنند. هیچ‌گاه در هیچ جای دنیا تا این حد اشتباه علمی در یک موضوع وجود نداشته و مطلب به این سادگی این‌قدر پیچیده نشده است. قمشی در پایان گفت: شرکت توسعه نیشکر از شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس شکایت و ادعای خسارت ۳۰۰ میلیارد تومانی به ازای هر سال کرده است، در حالی که شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران مشکل سد گتوند را به این وسعت نمی‌دید”.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر